Lưu Bị

 Lưu Bị – Người nhân nghĩa giữa loạn thế

Lưu Bị (161 – 223), tự Huyền Đức, là một trong ba nhân vật trung tâm của thời kỳ Tam Quốc, cùng với Tào Tháo và Tôn Quyền. Ông là người sáng lập nhà Thục Hán, thường được ca ngợi là hiện thân của nhân nghĩa, khiêm nhường và chính trực, nhưng cũng không thiếu những tranh luận về khả năng chính trị và thực dụng của ông.

---

1. Xuất thân và con đường khởi nghiệp

Lưu Bị xuất thân từ dòng dõi xa của hoàng thất nhà Hán nhưng gia cảnh nghèo khó. Thuở nhỏ sống bằng nghề đan dép, bán chiếu, nhưng nuôi chí lớn. Cùng với Quan Vũ và Trương Phi, ông kết nghĩa vườn đào, khởi đầu sự nghiệp phò Hán diệt loạn.

Khác với Tào Tháo có nền tảng chính trị và quân sự vững chắc, Lưu Bị nhiều lần thất bại, phiêu bạt, từng nương nhờ các thế lực khác như Công Tôn Toản, Viên Thiệu, Lưu Biểu. Dù vậy, ông vẫn luôn giữ danh nghĩa trung hưng nhà Hán, nhờ đó chiêu mộ được nhiều nhân tài trung nghĩa.

---

2. Thành lập nhà Thục Hán

Bước ngoặt lớn nhất trong đời Lưu Bị là khi ông được Gia Cát Lượng (Khổng Minh) giúp sức qua “ba lần đến lều tranh”. Sau chiến thắng ở Xuyên Thục, Lưu Bị xưng đế tại Thành Đô (221), lấy quốc hiệu là Hán, thể hiện khát vọng phục hưng nhà Đông Hán đã mục nát.

Việc này khiến thế chân vạc Tam Quốc hình thành: Ngụy – Thục – Ngô. Dù lên ngôi muộn, Thục Hán lại có một đội ngũ trung thần và chiến tướng kiệt xuất như Gia Cát Lượng, Triệu Vân, Hoàng Trung, Mã Siêu…

---

3. Cuộc đời bi hùng

Sau khi Quan Vũ thất thủ Kinh Châu và bị Tôn Quyền giết, Lưu Bị phẫn nộ phát binh đánh Ngô để báo thù – dẫn đến trận Di Lăng (222), nơi ông thảm bại trước Lục Tốn. Trở về Bạch Đế Thành, Lưu Bị bệnh nặng và qua đời năm 223, để lại di mệnh cho Gia Cát Lượng "phò tá con là Lưu Thiện nếu có thể, còn không thì tự lập cũng không sao" – thể hiện lòng tin tuyệt đối và sự khiêm tốn.

---

4. Đánh giá và di sản

Lưu Bị được ngợi ca trong tiểu thuyết Tam Quốc Diễn Nghĩa như một minh quân đầy lòng nhân. Tuy nhiên, sử gia đánh giá ông là người biết ẩn nhẫn, khéo thu phục lòng người, nhưng cũng thực dụng khi cần thiết (ví dụ: chiếm Kinh Châu, không cứu Viên Thiệu…). Sự thành công của ông phần lớn đến từ sự khéo dùng người – đặc biệt là Gia Cát Lượng.

---

Kết luận

Lưu Bị là một hình mẫu phức tạp: có lý tưởng cao đẹp, nhân nghĩa nhưng cũng đầy toan tính. Dù không thống nhất được thiên hạ, ông đã tạo nên một vương triều Thục Hán đầy khí chất, và để lại dấu ấn sâu sắc trong lòng hậu thế – cả trong sử sách lẫn văn học.