VUA QUANG TRUNG - NGUYỄN HUỆ

Trong các vị anh hùng dân tộc Việt Nam, có nhiều người lập chiến công hiển hách, có người thành lập ra triều đại vàng son, có nhiều người lại có công, nhưng đồng thời cũng bị hậu thế chỉ trích. Vậy vua Quang Trung thì sao? Mời các bạn cùng theo dõi, chúng ta hãy bình về nhân vật vĩ đại này nhé!

Trước tiên, Nguyễn Huệ hay Nguyễn Văn Huệ vốn dòng dõi họ Hồ, tên là Hồ Thơm, sinh khoảng năm 1752 - 1753 mất năm 1792. Cha là Hồ Phi Phúc, mẹ là Nguyễn Thị Đồng. Có anh trưởng là Nguyễn Nhạc hoặc Nguyễn Văn Nhạc, em út là Nguyễn Lữ. Bộ ba anh em nổi danh là Tây Sơn Tam Kiệt. Ngoài ra trong Hoàng Lê Nhất Thống Chí, Ngô Gia Văn Phái biên soạn có thêm một tên nữa là Nguyễn Quang Bình.

Bối cảnh xã hội lúc này ở Việt Nam ta rất là loạn. Đằng Ngoài, phía vua Lê chúa Trịnh thì phân mảnh quyền lực, dòng dõi Nhà Vua đã là bình phong bao lâu nay, thực quyền ở cả phía Nhà Chúa. Ấy thế lúc này Nhà Chúa cũng không còn được toàn quyền nữa, các quận công nổi lên như Quận Huy, Đinh Tích Nhưỡng, Nguyễn Hữu Chỉnh... ngoài ra còn có nạn kiêu binh. Đằng Ngoài thực sự đang trong tình trạng rất tệ sau khi chúa Trịnh Sâm chết, Nhà Chúa bị đổi chủ vì các quân phiệt dưới trướng sắp xếp. Một mớ bòng bong trong chính trường Bắc Hà. Còn Đằng Trong thì các chúa Nguyễn cũng không khá hơn. Quyền thần Trương Phúc Loan đã làm giả chiếu truyền ngôi của chúa Nguyễn Phúc Khoát, thay vì lập Nguyễn Phúc Luân( cha của vua Gia Long - Nguyễn Ánh), lại lập chúa Nguyễn Phúc Thuần mới 12 tuổi lên làm vua để dễ bề thao túng. Trương Phúc Loan mặc sức làm oai làm phúc, hắn vơ vét của cải, mua quan bán chức, nổi tiếng với việc: "ngày nắng mang vàng ra phơi sáng cả một góc trời". Lúc bấy giờ ranh giới giữa Đằng Trong và Đằng Ngoài là sông Gianh ở Quảng Bình ngày nay, trải qua hàng trăm nay đôi bên tuy có đánh ra chiếm vào nhưng lúc này cả hai phía đều loạn nên ranh giới này vẫn cho là cột mốc chia đôi nam bắc.

Trong miền nam, dân thì khổ, quan thì tham, bối cảnh xã hội loạn lạc, nhiều cuộc khởi nghĩa nổ ra. Lúc này ở đất Tây Sơn( nay thuộc tỉnh Bình Định) có ba anh em họ Hồ đều văn võ song toàn, người thầy dạy ba người này nhận định rằng cậu thứ hai có thiên phú, ắt làm việc lớn nên bảo cả ba hãy đổi sang họ Nguyễn để dễ bề lập công danh đại sự. Vậy là ba anh em Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ, Nguyễn Lữ tập trung bằng hữu thân thuộc cùng với các người đồng chí hướng nổi lên để giúp thiên hạ. Uy tín của Nguyễn Nhạc rất lớn, tài năng của Nguyễn Huệ thì siêu quần, thế nên ba anh em lập được nhiều chiến công chấn động ở Đằng Trong. Tuy nhiên lực lượng mỏng nên đã bị phía chúa Trịnh đánh bại và phải đầu hàng Đằng Ngoài. Nói thêm về việc đầu hàng này, ban đầu quân Tây Sơn do ba anh em chỉ huy chủ yếu là nông dân, từ kinh nghiệm chiến đấu, huấn luyện bài bản đến vũ khí còn khá thô sơ. Thế nên việc đầu hàng Đằng Ngoài để lấy danh nghĩa Vua Lê dẹp loạn và chiêu mộ cũng như tập luyện binh sĩ để nâng cao chất lượng đội ngũ. Khi đã đủ mạnh, quân Tây Sơn càn quét hết Đằng Trong, truy sát dòng họ Nguyễn Phúc và tính kế lâu dài ra Bắc Hà. Chuyện gì đến cũng đã đến, Đằng Ngoài đến đỉnh điểm của rối ren, Nguyễn Hữu Chỉnh - một tay gian hùng ở Đằng Ngoài đã đầu hàng nhà Tây Sơn, làm tiền đề cho Nguyễn Huệ ra bắc và nắm lấy chính quyền Đằng Ngoài. Tuy nhiên, lực lượng vẫn chưa như mong muốn, thêm vào đó là khi Nguyễn Huệ ra bắc chưa xin ý chỉ của vua anh, lúc này Nguyễn Nhạc đã lên ngôi xưng là Trung Ương Hoàng Đế. Vì thế Nguyễn Nhạc đã ra bắc để kiềm chế Nguyễn Huệ vì sợ em mình lớn mạnh khó kiểm soát, chính vì việc này nên cả hai anh em gom sạch của cải ngoài bắc thu được mang về Quy Nhơn. Đây cũng là lý do nhiều người bảo nhà Tây Sơn là giặc cướp. 

Giờ ta nói về vấn đề mâu thuẫn giữa hai anh em nhà Tây Sơn. Trước tiên, như đã nói ở trên, sau khi Nguyễn Huệ ra bắc thì vua anh Nguyễn Nhạc khá đâu đầu, tại sao lại vậy? Xin thưa, thời xưa khi mà bạn có quân đội, dẫn quân ra và nắm được vua ở trong tay, thế lực của bạn mạnh thì bạn sẽ có khả năng làm vua, thêm vào đó là uy vọng cực lớn. Lo sợ đến ngôi vị của mình, vua Thái Đức Nguyễn Nhạc đã điều ông con rể Vũ Văn Nhậm cài vào quân của Nguyễn Huệ để làm tai mắt. Thế quái nào ông này lại ngông với trí thức Bắc Hà và làm việc cẩu thả nên Nguyễn Huệ thịt luôn, thế là anh em đã bất hòa nay trở thành đối địch. Nói chi tiết về việc này thì Nguyễn Nhạc cảm thấy có vùng đất rộng lớn thì lo tập trung ở đây cho tốt từ từ tính, nhưng ông em tài năng thì lại muốn đánh chiếm nhiều hơn vì hoài bão lớn lao hơn, vì thế cả hai bất đồng nhiều, Nguyễn Huệ đại thắng trận Rạch Gầm - Xoài Mút uy danh lừng lẫy, thêm việc loại bỏ tai mắt của vua anh thế là hai anh em đánh nhau to. Nói là làm, Nguyễn Huệ cho quân vào đánh thành Quy Nhơn, Nguyễn Huệ đánh rát quá nên vua Thái Đức Nguyễn Nhạc chịu không nổi phải lên thành xin em đừng bắn nữa. Đoạn này trong dân gian có nói rằng là mẹ của ba anh em ở trong thành đã chạy ra xin con đừng đánh anh nữa, có gì về nhà đóng cửa bảo nhau. Thế là Nguyễn Nhạc chịu dưới cơ em mình, từ đây Nguyễn Huệ tha hồ tung hoành bốn bể.

Lật lại một chút về tác phong, tính cách cũng như những sự việc diễn ra trong lúc Nguyễn Huệ nắm quân riêng. Ta nói về lúc Nguyễn Hữu Chỉnh đầu hàng nhà Tây Sơn và vạch đường hươu chạy cho Nguyễn Huệ ra bắc. Hồi còn ở với Huệ, Chỉnh hay tinh tướng, nhưng thở ra câu nào thì Huệ dập câu đó, Chỉnh sợ Huệ lắm. Như cái việc Chỉnh bảo Huệ ra bắc đi, ngoài bắc chẳng ai giỏi đâu, Chỉnh là người giỏi nhất rồi. Huệ nghe thế thì nhìn Chỉnh kiểu: ơ, thế để anh thịt chú là xong đất bắc rồi. Chỉnh hiểu ra liền nói thác là ngoài đó ai cũng dốt cả, đến dốt như tôi còn hơn họ thì anh cứ ra bắc. Đấy, thế là Huệ ra. Chỉnh thì khá giỏi, cũng có uy ở Bắc Hà, cơ mà Chỉnh lại láo, gian và hay lật lọng. Chỉnh mời Huệ ra bắc, nhưng Huệ và Nhạc lại đang đêm lẻn về Quy Nhơn. Huệ hành quân rút quân vừa nhanh vừa êm vừa gọn, Chỉnh bị hớ rồi chạy theo nhưng không được dùng, Chỉnh lại ra bắc, Chỉnh may mà được vua nhờ, Chỉnh lại nắm truyền. Huệ ra rồi vào, Chỉnh theo không được, Chỉnh nay lại nắm quyền ở Bắc, Chỉnh sợ Huệ đấy, nhưng giờ Chỉnh lại muốn tranh hùng với Huệ. Cơ mà Chỉnh thì cũng thị phi, không được lòng sĩ phu Bắc Hà, lại phe Quận Huy và học cái trò của Quận Huy, nay lại chống Huệ, Huệ sai Vũ Văn Nhậm ra thịt Chỉnh, rồi Huệ cũng thịt luôn Nhậm. Lúc này ngoài bắc toang lắm rồi, vua thì chạy sang Tàu cầu viện, thế là Nguyễn Huệ phải toàn tâm chống địch.

Do tính chính thống về vấn đề trợ giúp nhau trong chính trị, ờ thì cái chính thống này là ở trên mồm các ông vua quyền lực như Càn Long và cái lũ có tư tưởng diều hâu. Vì vua Lê Chiêu Thống cho mẹ và vợ sang xin trước rồi cho sứ sang xin sau, nên Càn Long đã điều binh ở Lưỡng Quảng qua giúp. Chà, nghe tình nghĩa phết. Lúc này tổng đốc của hai tỉnh Quảng Đông và Quảng Tây là Tôn Sĩ Nghị nhận lệnh và điều quân đi, quân của họ cứ dạo nhẹ nhàng là vào thành Thăng Long. Tại sao chúng vào dễ vậy? Có người nói Nguyễn Huệ hãy mang quân ra chặn các điểm hiểm yếu như Tiên Đế xưa mà chặn đánh. Xưa vua Lê Lợi chặn cứu binh hai đạo ở Tốt Động và Chúc Động làm uy chấn cả Bắc Hà, nay sao Huệ không theo? Vì xưa vua Lê được lòng dân cả nước, làm gì cũng có dân giúp, nay nhà Tây Sơn chưa được lòng dân và sĩ phu Bắc Hà, mang quân rình nhỡ mà họ đi mách lẻo là toang. Thế là Nguyễn Huệ phải giao tranh bằng tài năng và bản lĩnh của mình, thiên thời địa lợi nhân hòa không đủ. 

Sau khi Tôn Sĩ Nghị dễ dàng vào thành, chia các đạo giữ nơi hiểm yếu, thả quân đi quậy dân, thì ngồi rung đùi uống rượu nghe nhạc. Nghĩ là cái lũ cướp núi kia có vào thì cứ chia gần 30 vạn quân ra khạc cho một bãi là chết ngập. Kiểu chúng nó quân đông, trong khi nhà Tây Sơn phao tin có 10 vạn quân, nhưng thực ra có 6 hay 8 vạn gì thôi. Trước khi đi Nguyễn Huệ có nói chỉ trong 7 ngày là quân ta ăn tết ở Thăng Long. Đấy, ai ngờ đâu Bắc Bình Vương Nguyễn Huệ nhà ta chia nhóm ba ông lính một võng thay phiên cõng nhau và hành quân, đêm 30 tết Kỷ Dậu năm 1789 hành quân, chớp mắt đã đến kinh thành. Đô đốc Long cho quân vào Ngọc Hồi, đánh bất ngờ làm tướng Hứa Thế Hanh oẳng, phía bên Đống Đa thì Đô đốc Bảo thịt luôn Sầm Nghi Đống. Xác quân Thanh chết nhiều đến nỗi người ta sắp thành gò, gọi là Gò Đống Đa. Tôn Sĩ Nghị thấy quân mình chưa gì đã oẳng hết thì chạy về nước, bỏ cả ấn tín cắm đầu mà tẩu. Vua tôi Lê Chiêu Thống cũng chạy theo. Thế là Nguyễn Huệ đại thắng quân Thanh lên ngôi hoàng đế niên hiệu Quang Trung.

Vua Quang Trung nhà ta giỏi, rất giỏi, cả văn lẫn võ. Ông còn là người có hoài bão và tính cách rất cứng. Sau khi lên ngôi, thế quân đang mạnh, ông mới nghĩ đến việc đánh Tàu. Ông cho sửa soạn quân đội rồi cho người sang xin cưới con gái vua Càn Long và đòi cắt đất Lưỡng Quảng làm của hồi môn. Vua nhà Thanh sợ lắm nên đồng ý, còn tặng của cải châu báu cho vua Quang Trung. Đáng nói nhất là chiếc áo bào, dân gian nói trên chiếc áo có ghi: "xa tâm chiết trục đa điền thử", trong đó "xa tâm" là bánh xe, "chiết trục" là gãy trục, "đa điền thử" là nhiều chuột ngoài đồng. Mà chữ Tâm cùng với Xa+Điền+Thử ghép lại ra chữ Huệ. Ý là Nguyễn Huệ sẽ chết hoặc gặp tai ương( chiết trục) vào năm chuột. Và thực là vua Quang Trung nhà ta băng hà năm Nhâm Tý với chữ Nhâm trong Can Chi hợp với chữ Tý thì là rất nhiều tai ương, nhiều chuột. Nói chung cái này là dân gian truyền thế, chứ chính sử không ghi. Kiểu văn ngày xưa chữ nghĩa ảnh hưởng của Tàu, cơ mà mình thấy hay nên viết ra cho mọi người bình. 

Vậy là vị vua đại tài, anh dũng đã ra đi. Thế là Càn Long thở phào nhẹ nhõm, ngồi nhâm nhi trà và không mất đất. Mà Càn Long thở nhẹ chứ Nguyễn Phúc Ánh thì thở gấp, cơ hội là đây. Mất vua Quang Trung thì nhà Tây Sơn không ai là đối thủ của Nguyễn Ánh. Nguyễn Ánh kiên trì, khá giỏi, đã thế còn gặp thời. Thế là nhà Nguyễn được thành lập, nhà Tây Sơn thì bị tận diệt. Các bạn ạ, tận diệt đấy. Nguyễn Ánh thịt hết những ai giúp Tây Sơn, đây là đại án trong lịch sử. Đáng tiếc thay cho dòng dõi vị vua nhất thế kiêu hùng.

Tổng kết lại thì Nguyễn Huệ là người xuất chúng, văn võ song toàn, áp chế gian hùng, đánh đuổi cường địch, uy hiếp cường quốc, hiệu triệu ba quân. Theo bạn, nếu vua Quang Trung nhà ta còn sống thì nước lạ có yên ổn không? Trước vua Quang Trung thì đã có Lý Thường Kiệt, Lê Hoàn, một anh dân tộc tên Nùng Chí Cao đã đánh vào Trung Quốc. Cũng ra gì và này nọ lắm, nhưng cái thế của họ không bằng vị vua đỉnh nóc kịch trần nhà Tây Sơn. 

Cảm ơn các bạn đã đọc, chúc một ngày an lành!